Κοινοτικό Συμβούλιο Αγρού

Ο Αγρός  έδωσε το παρόν του σ’ όλους τους αγώνες του έθνους. Η φιλοπατρία και η μαχητικότητα των Αγροτών γράφτηκε στις σελίδες της ελληνικής και κυπριακής ιστορίας. Πιο κάτω γίνεται αναφορά στη συμβολή των Αγροτών στους εθνικούς αγώνες βασισμένη σε σχετικό κεφάλαιο του βιβλίου «ΑΓΡΟΣ, Η ΕΦΤΑΛΟΦΗ ΤΗΣ ΠΙΤΣΙΛΙΑΣ»*.

Ελληνική Επανάσταση 1821
Μετά τα θλιβερά γεγονότα της 9ης Ιουλίου 1821,  o Έξαρχος της Μητρόπολης Κιτίου αναζήτησε καταφύγιο στον Αγρό. Συγκεκριμένα, ανέλαβε τη διαχείριση της περιουσίας της Μονής του Αγρού. Αργότερα, όμως, ο Έξαρχος αποφασίζει να αναζητήσει καταφύγιο στη Μονή του Κύκκου, αλλά οι Τούρκοι τον αναζητούν στη Μονή του Αγρού. Οι τελευταίοι εξαγριώνονται όταν βρίσκουν τη Μονή κλειστή και ξεσπούν στον κοτζιάπαση του Αγρού, τον Κωνσταντίνο Κεμιτζή που επέλεξε να μην μαρτυρήσει ότι γνώριζε για τον Έξαρχο. Οι Τούρκοι «στρέβλιασαν» τον κοτζιαμπάση, ειδικότερα, όπως εξηγεί ο Χατζηπετρής «τον στρίμωξαν στα ξύλα μιας μεγάλης καρέκλας, τον κύλησαν από το μεγάλο γκρεμό και βρήκε οικτρό θάνατο». Ιδιαίτερα θλιβερό είναι πως όταν αργότερα ο Έξαρχος επέστρεψε στο χωριό όχι μόνο συμπεριφερόταν τυραννικά αλλά και καταχραζόταν τα εισοδήματα της Μονής.

Ελληνοτουρκικός Πόλεμος
Στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο,  σύμφωνα με την έρευνα του Πέτρου Παπαπολυβίου που μεταφέρει στο βιβλίο του ο Χατζηπετρής,  συμμετείχαν τρεις Αγρότες εθελοντές.

Βαλκανικοί Πόλεμοι
Για τη συμμετοχή των Αγροτών στους βαλκανικούς πολέμους, δυστυχώς, τα στοιχεία είναι ελλιπή. Εντούτοις, γνωρίζουμε πως κάποιοι Αγρότες συμμετείχαν στους βαλκανικούς πολέμους και εν συνεχεία στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επίσης, οι Αγρότες προσέφεραν στον αγώνα με τη μορφή οικονομικής βοήθειας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας του Παπαπολυβίου, η εισφορά του Αγρού ήταν  7 λίρες και 13 γρόσια.

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Στο Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έλαβαν μέρος, όπως προαναφέρθηκε, όσοι συμμετείχαν και στους βαλκανικούς πολέμους, οι οποίοι ήταν σύνολο δεκατέσσερις(14).  Ωστόσο, πιστεύεται πως υπάρχουν και άλλοι Αγρότες που έλαβαν μέρος, πιθανότατα απόδημοι της Λευκωσίας, της Λεμεσού ή ακόμα και του εξωτερικού. Οι πλείστοι Αγρότες υπηρέτησαν στις Υγειονομικές Υπηρεσίες ή ως «μουλάρηδες», ημιονηγοί. 

Οι Αγρότες που συμμετείχαν στους βαλκανικούς πολέμους, αλλά και στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι:

Φίλιππος Γρηγορίδης	Σωφρόνης Γρουσός
Πέτρος Κιτρομηλίδης	Κλεάνθης Σάββα (Μάχος)
Αυγουστής Σάββα Λευτέρη	Σοφοκλής Μιχαηλίδης (Κενεβέ ζος)
Κυριάκος Κων/ντή Καλημέρας	Σάββας Χατζησάββας
Σάββας Αυλόητος	Λουκαΐδης Κυριάκος (μηχανικός)
Αριστόδημος Κωνσταντίνου	Σοφοκλής Κουφίδης(υγειονομικός)
Κλεάνθης Μαππουρίδης	Νεοκλής Σιηπιλλής

Ενωτικά Δημοψηφίσματα 1921 και 1930
Στις 25 Μαρτίου του 1921, οι ιερείς, οι δάσκαλοι, η Χωρητική Επιτροπή και η Σχολική Επιτροπή υπέγραψαν το Ενωτικό Ψήφισμα. Το ίδιο έπραξαν και στις 25 Μαρτίου του 1930. Το δεύτερο Ενωτικό Ψήφισμα υπέγραψαν οι ιερείς, η Χωρητική Επιτροπή και η Σχολική Επιτροπή. Οι δάσκαλοι δεν υπέγραψαν το δεύτερο Ενωτικό Ψήφισμα γιατί στο μεταξύ έγιναν κυβερνητικοί υπάλληλοι. Κύριο αίτημα των Ενωτικών Ψηφισμάτων ήταν η ένωση με την Ελλάδα.

Οκτωβριανά 
Η επιβολή τελωνειακών δασμών από την αγγλική κυβέρνηση σε συνδυασμό με την άρνηση της να ικανοποιήσει το αίτημα για ένωση,  τη δυσχερή οικονομική κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την περίοδο στο νησί, απετέλεσαν τις βασικές αιτίες για την εξέγερση των Κυπρίων τον Οκτώβρη 1931(Οκτωβριανά).  Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης , οι διαδηλωτές έκαψαν το Κυβερνείο και οι Άγγλοι απάντησαν με πυροβολισμούς. Πρώτο θύμα των πυροβολισμών ο Ονούφριος Κληρίδης, 17 ετών, από τον Άγιο Θεόδωρο Αγρού και με καταγωγή από το χωριό μας, συγκεκριμένα από την οικογένεια του Νέαρχου Κληρίδη.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Μαζική ήταν η συμμετοχή του Αγρού στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ανάμεσα στους Αγρότες που συμμετείχαν ήταν ο Γλαύκος Κληρίδης, πρώην πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας,  και ο Ανδρέας Ν. Τζιονής. Ο πρώτος υπηρέτησε σμηνίας στην Αγγλική Αεροπορία ενώ ο δεύτερος, υπηρέτησε στον Αμερικανικό Στρατό. Επίσης, όπως διασώζει ο Χατζηπετρής, «υπηρέτησαν ο πατέρας του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Ιωάννης Κληρίδης, ο αδελφός του Κληρίδη Ξάνθος , καθώς και τα παιδιά του Νέαρχου Κληρίδη Λεύκος και Φοίβος Κληρίδη».

Επίσης, πολέμησαν οι:

Κ. Λεωνίδα	Γεώργιος Αθανασίου
Βαρνάβας Σάββα	Κωστής Μακίλας
Στέλιος Καλλή	Κίτσιος Ν. Τζιονής
Ανδρέας Αθανάση	Θωμάς Θεοφάνους
Ηρόδοτος Τσαγγαρίδης	Κωστής Απεήτος
Ιάκωβος Λεωνίδα	Πέτρος Χατζηγιάννης
Φειδίας Πέτρου	Περικλής Χατζηγιάννης
Παναγιώτης Θεοδότου	Παναγιώτης Κάττος
Ανδρέας Αθανάση	Ανδρέας Βακανάς
Χριστόφορος Ζεβεδαίου	Αθανάσης Πισσάρη
Κωστής Κληρίδης	Γεώργιος Αθανάση
Θρασύβουλος Λεμονιάτης	Μελής Στυλιανίδης
Ανδρέας Στυλιανού (Πιλότος)	Πέτρος Ματθαίου
Στέλιος Σπυρίδης	Κυριάκος Σοφοκλέους (Αυλόητος)
Χριστόφορος Τήλλυρος	Ανδρέας Αγαθαγγέλου
Πελοπίδας Πολυκάρπου
Φίλιππος Λεμονιάτης

 
Ο Κ. Λεωνίδα έπεσε στο πεδίο της μάχης, και ο Βαρνάβας Σάββα και ο Στέλιος Καλλή τραυματίστηκαν σοβαρά. Ο τάφος του Κ. Λεωνίδα βρίσκεται στο Τομπρούκ της Λιβύης. 

Αγώνας της ΕΟΚΑ
Πολύ σημαντική ήταν η δράση του Αγρού στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ κατά της αγγλικής αποικιοκρατίας. Από την αρχή μέχρι το τέλος του αγώνα, ο Αγρός υπήρξε το κέντρο διοίκησης στην περιοχή της Πιτσιλιάς. Ο Αυξεντίου από τον Αγρό, καθοδηγεί τους αντάρτες ολόκληρης της περιοχής του Τροόδους. Οι Αγρότες που συμμετείχαν στον αγώνα της ΕΟΚΑ ξεπερνούν τους 100. Σ’ αυτό το κείμενο είναι αδύνατη ακόμη και απλή αναφορά όλων διασώζει ο Χατζηπετρής για την συνεισφορά των Αγροτών στο αγώνα. Εν συντομία, αναφέρουμε:

1. Ο πρώτος τομεάρχης Πιτσιλιάς, ο Ρένος Κυριακίδης, επισκέπτεται τον Αγρό το 1955 και συγκεκριμένα το σπίτι του υπεύθυνου του Αγρού Διομήδη Μαυρογιάννη. Λίγες μέρες μετά ιδρύουν την ΑΝΕ( Άλκιμος Νεολάια ΕΟΚΑ) στο Απεήτειο Γυμνάσιο, η οποία ανέπτυξε τόσο αξιόλογη δράση σε σημείο μάλιστα που, όπως γράφει ο Ρένος Κυριακίδης, «οι Άγγλοι αντί να κυνηγούν αντάρτες ασχολούντο με τη δράση της ΑΝΕ Αγρού».
2. Η πρώτη διαδήλωση των μαθητών του Απεήτειου Γυμνασίου έλαβε χώρα την 30η Απριλίου 1955, μετά τη σύλληψη του συμμαθητή τους Κώστα  Πισσαρίδη. Για την τολμηρή αυτή πράξη, οι μαθητές και μαθήτριες κατηγορήθηκαν από τους Άγγλους πως πραγματοποίησαν «παρέλαση εις Αγρόν άνευ γραπτής άδειας του Διοικητού Λεμεσού».
3. Στον Αγρό σε πολλές οικίες υπήρχαν  κρησφύγετα ανταρτών. Το πρώτο κρησφύγετο των ανταρτών ήταν στο σπίτι της Κυριακούς Πολυκάρπου. Εκεί, ο Στυλιανός Λένας κατασκεύαζε χειροβομβίδες. Όταν προδόθηκε το κρησφύγετο, ο Λένας συνέχισε να κατασκευάζει χειροβομβίδες σε ένα κρησφύγετο σε άλλο χωριό. Σε κρησφύγετο στον Αγρό, όπως προαναφέρθηκε,  ήταν και το αρχηγείο του Αυξεντίου.
4. Ο πρώτος κατ’ οίκον περιορισμός(κέρφιου) παγκυπρίως επιβλήθηκε στον Αγρό στις 17 Αυγούστου 1955.
5. Στις 14 Ιουνίου του 1956, το άξιο τέκνο της κοινότητας, ο Πέτρος Ηλιάδης, τραυματίζεται σοβαρά από πυροβόλο όπλο Άγγλου στρατιώτη, τη στιγμή που ήταν έτοιμος να ρίξει βόμβα. Την επόμενη μέρα το παλικάρι του  Αγρού απεβίωσε.Περισσότερα: Μνημείο Ηρώων
6. Σημαντική ήταν και η προσφορά του Ανδρέα Βασιλείου, που προτού γίνει αντάρτης, προκάλεσε σοβαρό πλήγμα στην αγγλική αεροπορία. Συγκεκριμένα, στις 26 Νοεμβρίου του 1957, με την τοποθέτηση βομβών προκάλεσε την καταστροφή τεσσάρων βομβαρδιστικών αεροπλάνων τύπου Καμπέρα και ενός καταδιωκτικού τύπου Βένομ. Το σαμποτάζ αυτό θεωρείται ως το μεγαλύτερο που σημειώθηκε κατά τον απελευθερωτικό αγώνα.
7. Πολλοί Αγρότες ήταν αντάρτες, κάποιοι καταδικάστηκαν σε φυλάκιση και άλλοι υπήρξαν πολιτικοί κρατούμενοι(άνευ δίκης).
8. Καθ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα, ο λαός του Αγρού συνέβαλε σημαντικά. Ο Χατζηπετρής γράφει: «αξιοσημείωτη επιτυχία σημείωσε επίσης η συμμετοχή του λαού στην παθητική αντίσταση και η λειτουργία των διαιτητικών  δικαστηρίων, που στον Αγρό είχε πρόεδρο τον Παπαηρακλή Τσαγγαρίδη».
9. Ο τελευταίος κατ’ οίκον περιορισμός επιβλήθηκε στον Αγρό και στα Αγρίδια στις 22 Ιανουαρίου του 1959, όταν οι γυναίκες των δυο αυτών κοινοτήτων λιθοβόλησαν Άγγλους στρατιώτες. Η συμβολή των γυναικών στον Απελευθερωτικό Αγώνα κατά της αποικιοκρατίας, τιμάται με την ανέγερση του μνημείου της Κύπριας Αγωνίστριας, που είναι μια  ευλαβική προσφορά μνήμης και τιμής στην αγωνίστρια της Πιτσιλιάς της γενιάς του 1955.
10. Στο αγώνα προσέφεραν και οι απόδημοι Αγρότες από τις πόλεις που κατοικούσαν (από Λευκωσία, Λεμεσό ή αλλού).

Τουρκική ανταρσία του 1963
Στην αντίσταση κατά της τουρκικής ανταρσίας του 1963 συμμετείχε και μια ομάδα από τον Αγρό. Αυτοί ήταν: ο Παναγιώτης Γερασιώτης, Πέτρος Σωφρονίου, Σταύρος Ματθαίου, Λέανδρος Τσολάκης και Ανδρέας Πισσαρίδης.

Τουρκική εισβολή 1974
Ο Ρένος Κυριακίδης σε ομιλία του, όπως διασώζει ο Χατζηπετρής, γράφει: «Κατά την τουρκική εισβολή του 1974 δεν ήταν δυνατό το χωριό τούτο, ο Αγρός, να μη φανεί άξιο της εποχής εκείνης. Πέντε νέοι του Αγρού χάρισαν τη ζωή τους στον αγώνα κατά του τούρκικου εισβολέα». Αυτοί ήταν: Χριστόφορος Πισσαρίδης, Αντωνάκης Τσολάκης, Γιαννάκης Α. Μαύρου, Νίκος Χατζηπαύλου, Αντωνάκης Αδάμου Αγρότης.

Πηγές:
Ιωάννης Π. Χατζηπετρή, Αγρός η εφτάλοφη της Πιτσιλιάς, Λευκωσία 2005
Κοινοτικό Συμβούλιο Αγρού